'Ik ben geen mens, ik ben dichter'
De Rotterdamse Remy (58) noemt zichzelf in de eerste plaats geen mens, maar dichter. Die identiteit loopt als een rode draad door zijn leven. Zijn poëzie helpt hem door moeilijke periodes heen, maar bracht hem ook in aanraking met psychiatrie en stigmatisering. Jaren geleden kreeg hij de diagnose 'schizoeffectieve stoornis'; een psychische aandoening waarbij iemand kenmerken heeft van schizofrenie én van een stemmingsstoornis, zoals een depressie of een bipolaire stoornis. In het bijzijn van zijn behandelaar Anton vertelt Remy openhartig over zijn jeugd, zijn ervaringen met psychische zorg en zijn dromen voor de toekomst.
Remy werd geboren in Suriname en verhuisde op zesjarige leeftijd met zijn gezin naar Nederland. Remy: “Mijn jeugd in Suriname herinner ik me nog levendig. Ik zie mezelf over zandpaden lopen, bang voor slangen in de kuilen, en ik vond eens een gulden. Daarmee kocht ik knikkers en een portemonnee. Ik voelde me rijk! Echter verloor ik al mijn knikkers in het spel en gooide ik mijn portemonnee uiteindelijk weg omdat ik bang was dat mijn moeder erachter zou komen. We waren namelijk arm destijds. Zulke herinneringen zijn voor mij nog steeds een bron van geluk.”
Eerste ervaringen in de psychiatrie
Het vertrek van Remy naar Nederland was verbonden aan de onafhankelijkheid van Suriname in 1975. Zijn familie vertrouwde de situatie niet en besloot te emigreren. “Ik ben nog steeds in zekere zin aan het rouwen.” Op zijn 24e kwam hij voor het eerst in aanraking met psychiatrische zorg. “Ik verdronk in poëzie. De Franse dichter Arthur Rimbaud schreef: ik is een ander. Dat is precies wat ik ervaarde. Ik liet mijn masker vallen en dat paste niet binnen het spel dat mensen met elkaar spelen.” Remy kreeg uiteindelijk de diagnose schizoaffectieve stoornis. Hij werd regelmatig opgenomen. “Soms voelde het als een feest, soms als een beperking van mijn vrijheid. Maar wat me er altijd doorheen hielp, was pen en papier. Dingen bestaan voor mij pas echt als ik erover schrijf.”
Zijn behandelaar Anton vult aan: “De afgelopen twintig jaar is Remy bijna jaarlijks opgenomen geweest. Gelukkig worden die periodes nu minder frequent en minder heftig. Dat komt waarschijnlijk ook doordat hij ouder is geworden en wat milder.”
Dagelijks leven en begeleiding
Tegenwoordig woont Remy zelfstandig met begeleiding vanuit Antes. Zijn vaste behandelaar Anton “houdt hem scherp”, zoals hij het zelf noemt. Daarnaast krijgt hij praktische ondersteuning bij administratie en structuur in huis. Een belangrijk onderdeel van zijn dagelijks leven is dagbesteding bij Pluspunt. “Ik schrijf, teken, maak muziek en werk mee aan films. Het geeft structuur, maar zorgt ook voor gemengde gevoelens: soms denk ik terug aan de tijden dat ik in de inrichting zat. Toch is dagbesteding waardevol, want mijn creativiteit kan hier stromen.”
De muren verduren
Gedichten schrijven is voor Remy geen hobby, maar voelt als een levensbehoefte. Hij werkt momenteel aan meerdere dichtbundels en een expositie van schilderijen en tekeningen staat gepland. “Ik ben woord, oftewel ik ben poëzie. Dat is mijn taak.” Zijn bundel De muren verduren verwoordt hoe het is om in een opname te verblijven. “Als je tussen vier muren zit, moet je die muren verdragen en verwerken. Dat is wat schrijven voor mij doet.”
In jezelf geloven
Remy blijft positief en kijkt vooruit. Een nieuwe dichtbundel ligt klaar voor uitgave en een filmproject staat in de steigers. Tegelijkertijd reflecteert hij filosofisch: “Volgens de geschriften keren we terug naar Eden (het paradijs red.). Mijn bijdrage is het woord. Dat is mijn rol.”
Aan anderen die met psychische problemen worstelen wil hij meegeven: “Blijf in jezelf geloven. Jouw ervaringen zijn uniek en verdienen het om gehoord te worden. Wees solidair met elkaar.”