Delier
Delier
Als iemand plotseling in de war is, kan er sprake zijn van een delier. Een delier kent een lichamelijke oorzaak, bijvoorbeeld door het gebruik van medicijnen, een infectie, uitdroging, of door een narcose. Dan ontstaat het delier na een operatie.
Wat is een delier?
Delier is een plotselinge, meestal tijdelijke toestand van verwardheid. Het woord delier komt van het Latijnse woord delirium wat letterlijk ontsporing betekent. Een delier wordt gekenmerkt door een plotselinge achteruitgang in aandacht en mogelijkheid om informatie op te nemen en te verwerken. Een delier kan voorkomen bij alle leeftijdsgroepen, maar we zien het vooral bij ouderen.
De symptomen bij kinderen, volwassenen en ouderen zijn gelijk, maar kunnen per leeftijdsgroep wel wisselen in de ernst waarin zij optreden. Bij ouderen en kwetsbare mensen blijkt er vaker kans op blijvende schade nadat het delier over is.
Uit onderzoek blijkt dat zo'n 19% van de ouderen thuis een delier heeft gehad, in ziekenhuizen ligt het percentage tussen de 10 en 40%.
Een delier bij kinderen wordt vaak ijlen (ontstaat bij hoge koorts) genoemd.
Oorzaken van een delier
Een delier kan onder andere veroorzaakt worden door:
- een onderliggende ziekte, bijvoorbeeld een infectie
- tegelijk verschillende medicijnen gebruiken of gebruik van bepaalde medicatie zoals pijnstillers
- uitdroging
- schildklieraandoening
- verstopping
- blaasretentie (er blijft urine achter in de blaas)
- narcose
- suikerziekte (diabetes) die niet goed onder controle is
Gevolgen van een delier
Als je een delier hebt is er sprake van een verstoring van de werking van je hersenen door een lichamelijke oorzaak of door medicatie. Daardoor verandert je gedrag. Je kunt momenten van onrust hebben, wartaal spreken, motorisch onrustig zijn of juist heel passief zijn. Je kunt last hebben van hallucinaties en achterdocht.
Kenmerken van een delier
Kenmerkend bij delier is dat je in korte tijd ziek wordt en de verschijnselen in het verloop van de dag erg kunnen wisselen. Hierdoor kun je op het ene moment heel helder lijken en het andere moment ernstige klachten krijgen. Denk hierbij aan opeens onrustig worden, tijdens een gesprek je gedachten niet meer op een rijtje kunnen krijgen of heel erg vergeetachtig overkomen. Wel komt dit meestal meer voor in de avond en de nacht als je moe bent. Lees meer over de kenmerken van een delier op de pagina Heb ik een delier?
Behandeling
Een delier ontwikkelt zich meestal in een korte tijd. Het is daarom belangrijk om snel contact op te nemen met de huisarts als je het vermoeden hebt dat er sprake is van een delier. De huisarts kan in eerste instantie proberen om het delier te behandelen (bijvoorbeeld als de oorzaak medicatiegebruik of een infectie is). Hij kan ook besluiten om door te verwijzen naar Antes als niet duidelijk wordt wat er aan de hand is, dus wat de oorzaak is of het gedrag te ernstig wordt. Een delier is in principe goed te behandelen door de onderliggende oorzaken tijdig weg te nemen.